هر شهری به فراخور تاریخ خود، محله‌ها و کوچه‌هایی دارد که شناسنامهٔ تاریخی آن شهر محسوب می‌شود. به عنوان مثال، تاریخ تهران را همه از کوچه‌پس‌کوچه‌های لاله‌زار می‌شناسند، اصفهان را از مرداویج و شیراز را از محلهٔ میدان شاه معرفی می‌کند.

یکی از شهرهای مهم تاریخی ایران، یزد است. شهر بادگیرها و سقف‌های مناره‌دار و ساباط‌ها، کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی یزد برای علاقه‌مندان به معماری شبیه جزوه‌های ایستاده اند. یزد با نوع سازه‌هایش نگین شهرهای کویری است. نمونه‌ای کامل و زیبا. البته بافت جدید شهر، به اصطلاح دستی به سر و رویش کشیده شده. اما در کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی، بافت نامنظم و متراکم است. اکثر کوچه‌ها سقف‌های هلالی دارند.

قدم زدن در کوچه‌پس‌کوچه‌های یزد خود یک تفریح منحصر به فرد خواهد شد. البته یزد این عروس زیبای کویر، دیدنی‌های بسیاری دارد. به کوچه مازاری‌ها هم می‌رسیم اما معروف‌ترین مکان دیدنی یزد، مجموعهٔ امیر چخماق است. میدان امیر چخماق در بخش مرکزی یزد قدیم قرار گرفته که خود مجموعه‌ای تاریخی متشکل از بازار، مسجد، آب‌انبار و تکیه است. در برنامه‌ریزی ساخت آن، ردپای یک زن از دورهٔ تیموری به جا مانده است.

به کوچه مازاری هم می‌رسیم اما حیف است اگر قبل از آن چیزی از زندان اسکندر نگوییم. زندان اسکندر در واقع یک مدرسه بوده است. نکتهٔ جالب راجع به این مکان، این است که با خشت خام ساخته شده و در آن از هیچ کاشی ای استفاده نشده است. با این حال، همچنان رنگ‌های آبی چشم‌نوازند. شما میتوانید بلیط هواپیما تهران یزد خود را از سایت آس چارتر خریداری کنید.

اگر به معماری علاقه‌مند باشید، حتماً می‌دانید که سبک معماری کویر، بنا را دور تا دور یک حیاط در نظر می‌گیرد. وسط حیاط نیز یک چاه وجود دارد که به یک آب‌انبار جالب می‌رسد.

مدرسه اسکندر و بناهای تاریخی دیگر خود سرفصل‌های جداگانه‌ای نیاز دارند که حتماً به آنها خواهیم پرداخت اما در ادامه به جزئیاتی از کوچه مازاری‌های یزد، آنچه هدف اصلی این متن است توجه کنید.

آدرس کوچه مازاری های یزد

پیدا کردن آدرس کوچه مازاری‌های یزد اصلا کار سختی نیست، چرا که کسی وجود ندارد که این محله را در یزد نشناسد. کوچه مازاری‌های یزد در محله‌ای قدیمی به نام نعیم‌آباد قرار دارد، در خیابانی که نام جدید آن آیت‌الله کاشانی است. اگرچه تمام یزد عروس معماری کویر است، اما معروف بودن کوچه مازاری فقط به دلیل معماری خاص آن نیست. آدرس این کوچه را از صدها سال پیش به عنوان مکانی برای تهیه ادویه و البته بیشتر حنا می‌دانستند.

اکنون که از آدرس حدودی کوچه مازاری اطلاعاتی به دست آوردیم خالی از لطف نیست اگر وجه تسمیه آن را نیز بدانید. “ماز” در گویش زیبای یزدی به معنای آسیاب است و مازاری‌ها افرادی هستند که غالباً حنا و گاهاً ادویه‌ها را آسیاب و فرآوری می‌کنند. حنا از دیرباز جایگاه ویژه‌ای بین گیاهان دارویی داشته است. مردم یزد از سال‌های دور تا امروز حنا را آسیاب می‌کردند و با آن تجارت پر سودی با کشورهایی همچون هند داشته‌اند.

این شغل در ابتدا در جایی از شهر انجام می‌شد اما بعد از مدتی در یک محله که امروزه به کوچه مازاری معروف است، متمرکز شد. پس از تمرکز این شغل پر یک محله، دیگر کمتر کسی پیدا می‌شد که آدرس کوچه مازاری‌ها را نداند. از هفتصد سال تا صد سال گذشته غالب شغل پدران و پسران این بازار، سابیدن حنا بوده است اما به ندرت در میان حجره‌ها، افرادی ادویه‌های دیگر را نیز فرآوری و آماده می‌کردند. امروزه اما همه چیز تغییر کرده است.

اگر این روزها سری به کوچه مازاری‌ها بزنید، سه دسته حجره را تماشاگر خواهید بود. دسته اول حجره‌هایی که گرد سالها کار و تلاش هنوز روی بند بند دیواره‌هایش است اما امروز فقط شکوه تاریخ یک شعل را به نمایش می‌گذارد؛ دسته دوم حجره‌هایی که هنوز حنا تنها و یا مهم‌ترین محصول آنهاست؛ همین دسته هستند که اجازه نداده اند این شغل به فراموشی سپرده شود و دسته سوم آنها که مازاری اند اما محصولاتشان غالباً ادویه‌جات است که امروزه بازار مرسوم‌تری دارد.

با تمام این اوصاف، حتی اگر اهل ادویه و حنا هم نبودید حتما در سفر به یزد سری به آدرس کوچه مازاری‌ها بزنید چرا که با هفتصد سال تاریخ مواجه خواهید شد.